شب یلدا یکی از قدیمیترین شبهای باستانی ایران است که در این شب تمامی ایرانیها با شادی و خوشحالی در کنار هم جمع میشوند و این شب دوست داشتنی را در کنار هم جشن میگیرند.
شب یلدا یا شب چله؟
نام دیگر شب یلدا شب چله است. معمولا پدربزرگها و مادربزرگها بیشتر از عبارت «شب چله» به جای شب یلدا استفاده میکنند. شب چله از لحاظ تقویم و اعداد درست مصادف است با ۳۰ آذر هر سال! در واقع در کتاب «برهان قاطع» به نویسندگی «محمد حسین بن خلف تبریزی» بیان شده است که شب یلدا از غروب ۳۰ آذر ۱۴۰۳ شروع میشود و تا طلوع صبح ۱ دی ادامه دارد. در همین کتاب گفته شده است که طبق برجهای فلکی، برج قوس همان برج نهم سال است و در گاهشمار خورشیدی به آن آذر ماه گفته میشود و از آنجایی که شب چله زمانی مابین پایان برج قوس و شروع برج جدی (دهمین برج سال: دی ماه) است، بنابراین به این شب درازترین شب سال یا همان شب پایانِ پاییز و آغازِ زمستان گفته میشود.
تاریخچه شب یلدا در ایران باستان
شب یلدا برای تمام ایرانیهاست و این شب برای فرزندان آریایی جشن باشکوهی به حساب میآید که پاس داشتن آن مایه افتخار است. مطابق نقل قولهایی که تا به امروز انجام شده، در گذشته مردمان پارسی این شب را در دامنه کوههای البرز به صبح میرساندند؛ همچنین در بعضی از مکانهایی که پیروان آیین مهر به نیایش میپرداختند هم در شب چله مراسم نیایش بر پا میکردند تا شکست اهریمن و پیروزی مهر را از خداوند طلب کنند.
عبارتی نهفته در تاریخچه شب چله
ایرانیان باستان در شب چله دور هم جمع میشدند تا شاهد زایش «مهر» باشند. از زمان زرتشت تا به امروز به نور خورشید که نماد پیمان داری است، مهر میگویند. در گذشته ایرانیان هر بامداد به پاس استقبال از روشنایی و نور، خورشید را نیایش میکردند و غروب آفتاب هم نگاه ویژهای داشتند و با نیایش مهر به بدرقه روشنایی مینشستند. در گذشتههای دورتر قسمتی از این نیایشها به زبان اوستایی به نام « مهر یشت» و کوتاه شده آن به نام « مهر نیایش» در ادبیات اوستایی سروده میشد؛ البته امروز ایرانیان در جشن شب چله گرد دور هم جمع میشوند و با خوردن آجیل و میوه در کنار دوستان و آشنایان، شب را به بهترین شکل به صبح میرسانند تا مانند قدیم شاهد زایش «مهر» باشند.
بازی کردن در شب یلدا را فراموش نکنید
شب یلدا یکی از آن دسته شبهایی است که خانوادههای ایرانی حتی در سختترین شرایط هم تلاش میکنند تا در خانه یکی از اعضای خانواده در کنار هم جمع شوند، به همین علت شب چله میتواند یکی از بهترین موقعیتها برای بازی کردن باشد. از آنجایی که تنوع بازی های شب یلدا زیاد است، قطع به یقین در این میان بازی متناسب روحیه افراد مختلف هم پیدا میشود؛ بنابراین بازی کردن هم کار آسانتر و دلپذیرتری میشود.
شب یلدا فرصتی برای صله رحم
انسان موجودی اجتماعی است و حس تعلق به جمع او را شاداب میکند، خوشبختانه در جامعه ایرانی سنتها و آداب بسیار زیبا و کهنی همچون شب یلدا وجود دارد که میتواند به خوبی عواطف مثبتی ازجمله احساس حمایت، دوست داشتن و تعلق به یک جمع را در فرد تقویت کند.چنین سنتی برای تقویت حس دلگرمی بسیار مفید و ارزشمند بود و مساله رفتار حمایتگرانه درقالب صلهرحم در اسلام نیز مورد تاکید فراوان است.به همین دلیل سنت جمع شدن اعضای خانواده و اقوام درشب یلدا علاوه بر زنده نگه داشتن سنن کهن ایرانی یکی از عمیقترین و زیباترین مفاهیم اسلامی یعنی صله رحم را درخود دارد.