شهید محمدعلی حنائی؛ از مبارزات ۱۵ خرداد تا شهادت در خیابان تهران مشهد

در میان ستارگان درخشان انقلاب اسلامی در مشهد، نام شهید محمدعلی حنائی طیران یزد، کاسبی مؤمن و مبارزی خستگی‌ناپذیر، جایگاهی ویژه دارد. او که فعالیت‌های انقلابی خود را از قیام ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ آغاز کرده بود، مغازه‌اش را به کانونی برای پخش اعلامیه‌های امام خمینی (ره) تبدیل کرد و سرانجام در ۱۲ آذرماه ۱۳۵۷، خون پاکش را فدای آرمان‌های نهضت نمود. زندگی او روایتی است از تعهد، بصیرت و شجاعتی که از قلب جامعه و مردم عادی جوشید.

این مقاله به بازخوانی زندگی، مبارزات و نحوه شهادت این شهید بزرگوار و همچنین سرنوشت پرافتخار خانواده ایشان می‌پردازد.

زندگی‌نامه؛ پدری مهربان و کاسبی معتمد

شهید محمدعلی حنائی در اولین روز شهریورماه سال ۱۳۱۱ در مشهد مقدس چشم به جهان گشود. او در خانواده‌ای متدین در کنار پدر و مادرش، عباس و ربابه حنائی، و خواهر و برادرانش رشد یافت. پس از پایان تحصیلات ابتدایی، به کار حناسابی در کنار پدرش مشغول شد. شهید حنائی فردی مؤمن، متقی، فهیم و متواضع بود و در بسیاری از امور، دیگران با او مشورت می‌کردند. او در سن ۱۸ سالگی ازدواج کرد که ثمره آن هشت فرزند، شامل چهار پسر و چهار دختر بود.

مبارزات انقلابی؛ کانونی برای نشر پیام امام

سابقه مبارزاتی شهید حنائی به قیام ۱۵ خرداد سال ۱۳۴۲ بازمی‌گردد؛ زمانی که به همراه امت بیدار، به ندای امام خمینی (ره) لبیک گفت. او همواره در مجالس و سخنرانی‌های روحانیون مبارزی همچون آیت‌الله خامنه‌ای، حجت‌الاسلام واعظ طبسی و شهید هاشمی‌نژاد حضور فعال داشت.

با اوج‌گیری انقلاب در سال ۱۳۵۷، مغازه او به صورت یک منبع برای دریافت آخرین اخبار و اطلاعیه‌های امام درآمد و او مسئولیت پخش این اعلامیه‌ها را بر عهده داشت. شجاعت او تا جایی بود که در جریان یورش ساواک به منزل آقای قمی، در آنجا حضور داشت و مورد ضرب و شتم شدید مأموران رژیم قرار گرفت.

روایت شهادت در ۱۲ آذر ۱۳۵۷

روز شهادت او، مصادف با دوم محرم، روزی فراموش‌نشدنی در تاریخ مشهد است. در آن روز، مردم در صفوف فشرده به خیابان‌ها آمده بودند و شهید حنائی در صفوف اول حرکت می‌کرد. در جریان راهپیمایی در خیابان تهران (امام رضا (ع) فعلی)، سرهنگ معدوم طباطبایی برای درهم‌شکستن مقاومت مردم، به یکی از سربازان دستور تیراندازی می‌دهد. آن سرباز شجاع از این کار امتناع کرده و توسط خود سرهنگ به شهادت می‌رسد. این اقدام، خشم مردم را شعله‌ورتر می‌کند و سرهنگ که خود را در مقابل جمعیت تنها می‌بیند، به سوی مردم تیراندازی می‌کند. در این میان، تیری مستقیم به سر شهید حنائی اصابت کرده و او با صورتی آغشته به خون به دیدار معبودش می‌شتابد.

وصیت به فرزند سرباز و تشییع باشکوه

اوج بصیرت و عمق نگاه شهید حنائی را می‌توان در توصیه‌ای که به فرزند سربازش، مهدی، داشت، مشاهده کرد. او در دیداری پیش از شهادت به پسرش می‌گوید:

اگر تو را مقابل مردم قرار دادند، مبادا تند برخورد کنی و عمل ناشایستی انجام دهی… اگر بخواهی به سمت مردم تیراندازی کنی، خودت را بکشی بهتر است.

پس از شهادتش، تشییع پیکر او با حضور بی‌سابقه بیش از ده هزار نفر از مردم مشهد برگزار شد. حدود پنج هزار نسخه از عکس پیکر شهید تکثیر و در میان مردم توزیع گردید که تأثیر بسزایی در روحیه انقلابی مردم داشت.

خانواده‌ای شهادت‌پرور

افتخارات خانواده حنائی به شهادت محمدعلی ختم نشد. همسر مؤمنه و فداکار ایشان نیز در تاریخ ۹ مردادماه ۱۳۶۶ در مکه مکرمه و در جریان جمعه خونین، به فیض شهادت نائل آمد و به همسر شهیدش پیوست.

شناسنامه شهید محمدعلی حنائی طیران یزد